Is natuurinclusieve of biologische landbouw niet slecht voor de natuur? In de nieuwe documentaire Paved Paradise gaan Hidde Boersma en Karsten de Vreugd op zoek naar antwoorden op die vraag. Het draait hierbij om het debat tussen land sparing en land sharing: is het beter om een deel van het land heel intensief te gebruiken zodat een groot deel van het land ‘echte’ natuur kan worden (land sparing), of moet de natuur meer verweven worden met ander landgebruik (land sharing)? Een belangrijke aanname is dat de productie-opbrengsten van extensieve landbouw lager liggen dan die voor intensieve landbouw, waardoor je voor dezelfde opbrengst meer grond nodig hebt. In deze documentaire is het uitgangspunt dat alle grond die we niet voor landbouw gebruiken eigenlijk natuur zou moeten worden, zodat we door intensieve landbouw meer natuur overhouden. Hoewel de documentaire begint met het benadrukken dat het huidige verlies van biodiversiteit veel te hard gaat, is aan alles duidelijk dat Boersma en de Vreugd het niet te zwaar willen maken. Helaas slaan ze hierin door. De geforceerde grappen en cameratrucjes leiden af, en omdat de geluidsmix ook niet helemaal goed gaat, val je van een serieus interview zomaar in een belachelijk hard muziekstuk. Ik begrijp dat ze de kijker niet hebben willen afschrikken met een nieuw zwaar verhaal over de teloorgang van de natuur, maar we hoeven het niet leuker te maken dan het is. Bovendien zijn deze grappen niet nodig omdat de geïnterviewden, en dan vooral de Britse Guardian-journalist George Monbiot, bijzonder gevatte uitspraken doen. Mijn favoriet: “I came to the really weird conclusion that the most destructive force in Europe is poetry.”

Het verhaal in de documentaire is vrij snel duidelijk en absoluut interessant. Ik ben ook zo iemand met een te romantisch beeld van kleinschalige landbouw en vind het dan ook goed om daar ook de nadelen van mee te krijgen. Toch mis ik een stukje zelfkritiek. Iedereen in de documentaire is het ontzettend met elkaar eens, wat vooral gek is omdat er eerst wordt aangekondigd dat niemand het over dit onderwerp heeft. Hierdoor ging ik tijdens het kijken van de documentaire sterk mee met het narratief, maar had ik achteraf het gevoel geen compleet beeld te hebben; de hoor-wederhoor ontbreekt. Nu ontstaat voor mij het beeld dat alle experts het erover eens zijn dat de landbouw zou moeten intensiveren, maar dat de politiek en mensen zoals ik dwarsliggen. Er is wel een scene waarin ze weinig succesvol in contact proberen te komen met politici, maar waarom wordt er niet gepraat met onderzoekers naar biologische landbouw? 

Uiteindelijk is Paved Paradise een niet helemaal geslaagde documentaire over een heel interessant onderwerp. Prima om te kijken, maar vooral interessant om over na te praten.