Dubbele Bril: Gebrek aan strategische sturing (copy)

We hebben in Nederland verschillende uitdagingen voor de langere termijn. Dat is niet nieuw; in een ver verleden hebben we de beroemde Deltawerken gepland om toekomstige problemen met hoog water tegen te gaan. Nu staat weer dat hoge water op de agenda en daarnaast onder andere uitdagingen op het gebied van de energietransitie; omschakeling in de landbouw en veeteelt; verbeteringen van de natuur en biodiversiteit en een meer circulaire economie. Veel van deze uitdagingen liggen al menige jaren op ons bordje. De achtereenvolgende kabinetten hebben echter nagelaten om de urgentie in te zien en daadwerkelijke processen in te zetten die uiteindelijk leiden tot de gewenste transities. 

Wat we nodig hebben is een kabinet dat processen durft te starten die Nederland (op termijn) echt verder helpen. En een strategische denktank waarop het kabinet kan terugvallen om die strategische keuzes op te baseren en in beleid om te zetten. Die denktank had allang kunnen bedenken dat als we omschakelen naar meer elektriciteit voor vervoer en machines, we meer power en capaciteit van het stroomnet nodig hebben. Hier wordt al veel jaren aandacht voor gevraagd, maar in de praktijk moeten we kennelijk eerst hard tegen de grenzen aanlopen voordat er echt iets gebeurt. Nu zitten nieuwe blokken huizen en zelfs een school zonder elektriciteit omdat het netwerk de nieuwe aansluitingen nog niet aankan. Dus geachte politici, dit moet één van de prio’s worden in jullie politieke agenda’s.

De landbouw en veehouderij moet ook een transitie ondergaan, waarbij veel meer wordt gestuurd op het voorkomen van emissies op plekken die daarvoor erg gevoelig zijn. Op andere plekken kan dan juist meer intensief geboerd worden. Wil je dit realiseren, dan moet er een grote visie op ruimtelijke ordening komen die grondruil stimuleert. En er moet een beloningssysteem worden opgezet voor boeren die zich aantoonbaar inzetten om de emissies te reduceren, hun bedrijf te extensiveren en biodiversiteit te vergroten. Hiervoor zijn al enkele sets kritische prestatiecriteria ontwikkeld waar de ministeries zo mee kunnen beginnen. Wel moet die beloning in Europa geborgd worden, zodat hij niet wordt gezien als verkapte staatssteun.

Zo kunnen we dus nog wel enkele transities en/of grote issues benoemen die het volgende kabinet echt snel en effectief moet aanpakken. Leidt dat dan ook snel tot verbeteringen? Waarschijnlijk niet, omdat ook allerlei sociaal-maatschappelijke aspecten in die transities nog moeten worden meegenomen. Des te belangrijker om hier vliegensvlug mee te beginnen. Nu maar hopen dat die kabinetsformatie niet zo lang duurt, anders liggen de ministeries en daarmee de benodigde transities zo weer een half jaar stil.